Finike otoyolu iptal, Kaş otoyolunda ısrar var!

Dünyaca ünlü Finike portakalının yetiştirildiği verimli ovada yapılması planlanan 4 şeritli bölünmüş yol projesi yöre halkının tepkilerinin ardından iptal edildi. Kaş-Kalkan arasındaki bölünmüş yol projesinde ise yargının iptal kararına rağmen ısrar var…

Yusuf Yavuz

Antalya’nın Finike ilçesinde mevcuttaki sahil yolunun ulaşım ihtiyacını karşılamasına rağmen portakal bahçelerinin bulunduğu verimli ovanın içinden yeni bir bölünmüş yol yapılmasının gündeme gelmesi hem ilçe halkının hem de kamuoyunun tepkisini çekmişti. İmza kampanyalarına da konu olan ve iptal edilmesi istenen Finike Çevre Yolu Projesinin iptal edildiği açıklandı. Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü’nün ilgili kurumlara ilettiği resmi yazıda, “Finike ilçesi sınırlarındaki bölünmüş yol projesi, yöre halkının gösterdiği tepki ve talepleri üzerine bölünmüş yol projesi kapsamı dışına çıkarılmıştır” denildi.

Antalya’nın Finike ilçesinde verimli portakal bahçelerinin ortasından geçirilmesi planlanan bölünmüş yol projesi yöre halkının iki yıldır gösterdiği tepkilerin ardından iptal edildi. Sahilden geçerek ilçe merkezine ulaşan mevcut yolun yakın zaman önce bölünmüş yol haline getirildiğini savunan yöre halkı, portakal bahçelerinin bulunduğu ovanın ortasından geçmesi planlanan yeni çevre yoluna karşı çıkıyordu. Projenin uygulanması durumunda binlerce portakal ağacı zarar görmesi beklenirken, girişimin durdurulması için imza kampanyaları başlatılmıştı.

FİNİKE-DEMRE YOLU, KAŞ-KALKAN YOLU PROJESİ İLE BİRLEŞTİRİLDİ

Projeyle ilgili olarak 29 Mart 2019’da başlatılan ÇED süreci, 4 Haziran 2020 tarihinde sonlandırılmıştı. Bu kararın ardından Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü, Finike-Demre bölünmüş yol projesini, ÇED Gerekli Değildir kararı Haziran 2019’da mahkemece iptal edilen Kaş-Kalkan bölünmüş yol projesi ile birleştirerek yeni bir ÇED süreci başlattı. Ancak 1 Temmuz 2021’de Kaş ve Demre ilçelerinde projeyle ilgili ‘halkın katılımı’ (ÇED) toplantıları düzenleneceğinin duyurulmasının ardından, proje tanıtım dosyasında Finike ovasından geçen bölünmüş yol güzergâhının yer almaması dikkat çekmişti.

‘YÖRE HALKININ GÖSTERDİĞİ TEPKİ ÜZERİNE İPTAL EDİLDİ’

Kamuoyunda oluşan sorular ise Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü’nün 21 Haziran 2021 tarihli yazısıyla yanıtını buldu, projenin Finike kısmı iptal edildi. Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü tarafından Antalya Valiliği, Antalya Büyükşehir Belediyesi ile Finike Kaymakamlığı ve Finike Belediyesi’ne gönderilen resmi yazıda, “Finike ilçesi sınırlarındaki bölünmüş yol projesi, yöre halkının gösterdiği tepki ve talepleri üzerine bölünmüş yol projesi kapsamı dışına çıkarılmıştır. Daha önce belirlenen güzergâhın Finike ilçesi sınırlarında kalan kesiminde herhangi bir proje çalışması yapılmayacak, mevcut yol olduğu gibi kullanılacaktır. Ayrıca bu kesim devam eden Finike-Demre-Kaş Yolu ÇED sürecinin de dışında tutulacaktır” ifadelerine yer verildi.

FİNİKE KISMI İPTAL EDİLEN PROJE İÇİN DEMRE VE KAŞ’TA TOPLANTI

Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü’nün resmi yazısında da yer verilen bölünmüş yol projesinin Demre ile Kaş arasındaki kesimiyle Kaş-Kalkan arasındaki kesimi için ÇED toplantısı yapılacak. 1 Temmuz’da Kaş’a bağlı Kalkan beldesindeki (Akbel) Turan Erdoğan Yılmaz Fen Lisesi (11.30) ile Demre’de Belediye Konferans Salonunda (15.30) gerçekleştirilecek olan toplantılarda proje hakkında yöre halkına bilgiler aktarılacak, halkın görüş ve talepleri dinlenecek.

UNESCO DÜNYA MİRASI GEÇİCİ LİSTESİNDEKİ KENTLERDEN GEÇİYOR

Finike güzergâhının çıkarılmasıyla mevcut projeye göre Demre’nin Beymelek sahilinden başlayacak olan bölünmüş yol projesi, Köşkerler, Gürses, Kapaklı ve Yavu mahallelerinden geçerek Kaş sınırlarına giriyor. Kaş’ta ise Sarılar, Ağullu, Pınarbaşı, Çukurbağ, Yeniköy, Gökçeören ve Sarıbelen mahallelerinden geçerek Kalkan’da son buluyor. Demre-Kaş arası 36,3 kilometre, Kaş-Kalkan arası ise 28,7 kilometre (toplam 88 km.) olarak projelendirilen bölünmüş yol projesi, orta Likya coğrafyası olarak anılan ve doğal peyzaj ile kültürel mirasın iç içe geçtiği hat boyunca ilerliyor. Likya uygarlığının zengin kültürel mirasını barındıran ve Antalya-Muğla illerinin sınırlarında bulunan antik kentler, 2009 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesine girmişti. Otoyol projesi, Myra, Sura, Istlada, Hoyran, Kyaneai ve Phellos gibi orta Likya kentleri ve bunlara bağlı yerleşimlerinin bulunduğu bölgelerden geçiyor.

KAŞ-KALKAN YOLUNUN ÇED KARARINI MAHKEME İPTAL ETMİŞTİ

Kaş-Kalkan arasında yapılması planlanan ancak tarım alanları, arkeolojik ve doğal sitler ile nesli tehdit altındaki Kaş-Likya Orkidesinin yayılış alanından geçen otoyol projesi için Antalya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 22 Haziran 2017’de ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararı vermiş, yöre halkı ve sivil toplum örgütlerinin açtığı dava sonucu bu karar iptal edilmişti. Davaya bakan Antalya 2. İdare Mahkemesi’nin 19 Haziran 2019 tarihli iptal kararında, alternatif güzergâh veya mevcut yolların iyileştirilmesi ile dokunun en az olumsuz etkiye maruz kalacak şekilde korunması için yeterince araştırma yapılmadığına işaret edildi.

MAHKEME “ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR” KARARINI HUKUKA AYKIRI BULDU

Proje güzergâhında bulunan 1. Derece arkeolojik ve doğal sit alanları ile tescilli ve tescilsiz arkeolojik alanlara geri dönülmez etkilerin olabileceği kaydedilen Mahkemenin iptal kararında, şu ifadelere yer verildi:  “artan konut ve insan faaliyeti baskısı gibi başlıca çevresel etkiler ile flora ve faunanın olumsuz etkileneceği, habitat kayıplarına yol açacağı, Kaş orkidesinin 4 yayılım alanın mevcut sahil yoluyla 3’e düştüğü ve planlanan yol projesi ile tek bir alana düştüğü, Kaputaş andızotu yayılımının sınırlandırıldığı, doğal hayata ve ayrıca yaban keçileri başta olmak üzere bölgede yaşayan kuş, yarasa, kirpi, yılan, kaplumbağa, tavşan, sincap vd. yaban hayvanlarına tehlike oluşturmasının kaçınılmaz olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde; 28,7 km uzunluğunda 2 gidiş, 2 dönüş olmak üzere 4 şeritli bölünmüş yol olarak yapılması planlanan ‘Kaş-Kalkan Yolu’ projesine ilişkin olarak verilen ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararına ilişkin Antalya Valiliği’nin 22/06/2017 tarihli ve 12371 sayılı işleminde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.”

İDARE MAHKEMESİNİN KARARINI BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KALDIRDI

Kaş-Kalkan otoyolu projesi için açılan davanın avukatı Tuncay Koç, yolun doğal sit alanı olan Kaputaş bölgesinden geçmesine izin veren Antalya Tabiat Varlıklarını Koruma Komisyonu’nun kararına karşı da dava açtıklarını ve Antalya 4. İdare Mahkemesi’nin  komisyon kararını iptal ettiğini anımsatarak şu görüşleri dile getirdi: “İki ay önce Konya Bölge İdare Mahkemesi bu iptal kararını kaldırarak davayı esastan reddetti. Gerekçe, Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu’nun kararının, ÇED içinde verilmiş bir hazırlık işlemi olması ve dava edilebilir bir işlevi olmadığı yönündeydi. Böylece yol için en önemli hukuksal engeli hukuksuz biçimde bertaraf ettiler. Temyiz yolu kapalı olan bu karara karşı 10 vatandaş ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurduk. Yani bu yolu yapacakları, o karardan belliydi.”

‘MEVCUT KIYI YOLU YETERLİ’

Kaş-Kalkan otoyolu için açtıkları davalardan birinde iki yıl önce iptal kararı verildiğini ve bu kararın Danıştay tarafından da onandığını anımsatan Avukat Tuncay Koç, şunları dile getirdi: “Bu karara göre, alanda sit alanları, iki endemik bitki türü mevcut. ‘Yol konforu’ gerekçe gösterilerek yapılacak proje, geri dönülemeyecek bir çevre tahribatına neden olacağı bilirkişi raporunda ve mahkeme kararında açıkça belli. Kaldı ki mevcut kıyı yolu yeterli. Sadece Kaputaş Plajı kısmında bir yoğunluk var. O da alanın mesire yeri kapsamına alınıp, tuvalet/kafe gibi yerlere izin verildikten sonra oldu. O kıyı da kısmen tahrip edildi. 

‘15 DAKİKALIK SÜRÜŞ KONFORU İÇİN BU SAHALAR YOK EDİLEMEZ’

Şimdiki projeyi önce Finike’den tarım sahalarından, Demre’de arkeolojik sitlerden geçirerek Kaş üzerinden Kalkan’a bağlayacaklar. Karayollarının tek gerekçesi ‘sürüş konforu.’ Oysa bu alanda çok ciddi tarımsal sahalar, doğal ve arkeolojik sitler mevcut. 15 dakikalık sürüş konforu için bu sahaların yok edilmesine ve milyarlarca liranın bu projeye gömülmesine kimse izin veremez. 5/6 yıl önce zaten kıyı yolu iyileştirilmişti. Bu proje bir ihtiyaçtan kaynaklanmıyor. Açıktır ki AKP’nin inşaat, rant projelerinden biridir bu. Türkiye’nin en güzel alanlarını yok etmek  iktidardan kimsenin umurunda değil gibi. Gelen tepkiler üzerine Finike kısmı geri çekilmiş. Peki, Demre’de kalan yol uzaydan mı Finike’ye bağlanacak? Bu da bir aldatmaca gibi görünüyor. Herkes bu projeye karşı çıkmalıdır.”